DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU NEDİR ?
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çocukluk döneminde başlayan nörogelişimsel bir bozukluktur. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, dikkat sürekliliği, dürtü kontrolü ve aşırı hareketlilik gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler, günlük yaşam aktivitelerini, okul performansını, sosyal ilişkileri ve işlevselliği etkiler.
DEHB’nin ana belirtileri şunlardır:
Dikkat eksikliği: Dikkat eksikliği belirtileri, çabuk sıkılma, dikkati dağılma, görevleri tamamlamakta zorlanma, detaylara odaklanamama ve organize olma güçlüğü gibi durumları içerir.
Hiperaktivite: Hiperaktivite belirtileri, sürekli hareket etme, yerinde duramama, sürekli konuşma, elleri ve ayakları sallama gibi davranışları içerir.
Dürtüsellik: Dürtüsellik belirtileri, düşünmeden hareket etme, sabırsızlık, beklemekte zorlanma, sıraya uymama gibi durumları içerir.
ÖNEMLİ BİR UYARI: Sizlerin de farkettiği üzere bu belirtilerin büyük bir kısmı pek çok çocukta görülebilmektedir. Hareketli olan ve çabuk sıkılan her çocuğa DEHB tanısı konulmamaktadır. Burada önemli olan belirtilerin şiddeti, çocuğun ve ailenin hayatını ne kadar etkilediği yani çocuğun yaşamında işlevselliği ne kadar bozduğudur.
DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU TANISI NASIL KONULUR ?
DEHB tanısı, bir çocuk ve ergen psikiyatristi tarafından yapılan kapsamlı bir değerlendirme sonucunda konulur. Değerlendirme sırasında aile ve çocukla görüşülür. Çocuğun gelişimsel öyküsü sorgulanır. Aile içerisinde, arkadaşları ile birlikteyken ve okulda derslerle olan ilişkisi irdelenir. Çoğu zaman öğretmenlerden de bilgi alınır. Çocuk psikiyatri hekimi gerek görürse tıbbi tetkikler isteyebilir ve ya çeşitli dikkat değerlendirme testleri uygulayabilir. Ancak tanı diğer tüm psikiyatrik tanılarda olduğu gibi klinik olarak konulur. Testlerin yanıltma payı da olabileceğinden tek başına dikkat değerlendirme testlerine bakılarak tanı konulamaz.
DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU NASIL TEDAVİ EDİLİR ?
DEHB’nin tedavisi genellikle multidisipliner yaklaşım gerektirir ve tedavide aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:
İlaç Tedavisi: DEHB’nin tedavisinde, bir çocuk psikiyatristi tarafından reçete edilen uygun ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar genellikle dikkat düzeyini artırmaya ve dürtü kontrolünü sağlamaya yardımcı olur. İlaç tedavisi, belirtileri hafifletir ve işlevselliği artırır, ancak her bireye özgü olarak belirlenmelidir ve düzenli doktor kontrolü altında kullanılmalıdır.
Davranış Terapisi: Davranış terapisi, DEHB’nin yönetiminde etkili bir tedavi yöntemidir. Çocuğun davranışlarını değiştirmeye, olumlu davranışları teşvik etmeye ve dürtü kontrolü ile dikkat süresini artırmaya odaklanır. Çocuğun kendini kontrol etme, zaman yönetimi, öfke yönetimi gibi becerilerini geliştirmeyi hedefler.
Eğitim ve Destekleyici Stratejiler: DEHB’li çocuklar için özel eğitim ve destekleyici stratejiler uygulanabilir. Öğretmenler, dikkat süresini artırmak için yapılabilirlikleri yüksek, yapılandırılmış öğretim yöntemlerini kullanabilir. Öğrencinin dikkatini sürdürebilmesi için kısa süreli molalar verilebilir. Öğretmenler ve aileler, öğrencinin özgün ihtiyaçlarına uygun olarak öğrenme ortamını ve çalışma düzenini düzenleyebilir.
Aile Eğitimi ve Destek: DEHB’li çocuğa sahip aileler için eğitim ve destek programları faydalı olabilir. Aile eğitimi, DEHB hakkında bilgi edinmeyi, etkili iletişim becerileri geliştirmeyi, sınırlar ve kurallar koymayı ve pozitif pekiştireçleri kullanmayı içerir. Aileler, çocuklarının tedavisi ve yönetimi konusunda bilinçlenir ve desteklenir.
Fiziksel aktivite, DEHB semptomlarının yönetilmesine yardımcı olabilir. Düzenli egzersiz, enerjiyi yönetmeye yardımcı olur ve dikkat süresini artırır. Ayrıca, dengeli bir beslenme planı da çocuğun zihinsel işlevlerini olumlu etkileyebilir.